Διερεύνηση των Μυστικών του Κόλπου (ή "κόλπου;;")
Και το ΤΣΙΜΕΝΤΑΡΙΣΜΑ όλης της παραλίας της Θεσσαλονίκης είναι μη αναστρέψιμο.
Όχι για τεχνικούς λόγους, αλλά από τη νοοτροπία που καλλιεργήθηκε από την απελευθέρωση της πόλης και μετά, αυτής του στεριανού εμπορικού κόμβου και αυτής που "διαφημίζει" ο Λαζόπουλος, την νοοτροπία του "Χαλαρά" και "έλα τώρα ρε μαλάκα"...
Ο "Εθνάρχης", πολύ σωστά, αντιλήφθηκε ότι η πολυρατσική μεταπολεμική Θεσσαλονίκη (λίγοι ντόπιοι, πολλοί πρόσφυγες από Πόντο, Σμύρνη, Ανατολία, Ίμβρο, Τένεδο, Βλάχοι κ.ά., αρκετοί Δημόσιοι υπάλληλοι, στρατιωτικοί και χωροφύλακες από Πελοπόνησο και Κρήτη)χρειαζόταν "ομογενοποίηση" ώστε να υπάρξει η αναγκαία κοινωνική συνοχή.
Η νέα παραλία, το ατέλειωτο αυτό τσιμέντο, έπαιξε τον ρόλο του ως ένα τεράστιο νυφοπάζαρο της καθημερινής βόλτας, αντίστοιχο αυτού της πλατείας κάθε μικρού χωριού.
Κι ήρθαμε και αλληλογνωριστήκαμε, αλληλοερωτευτήκαμε, αλληλοπαντρευτήκαμε, αλληλομπασταρδέψαμε τις ράτσες μας και δέσαμε. Γίναμε όλοι πρώτα Έλληνες, μετά Μακεδόνες και μετά Πόντιοι, Σμυρνιοί κ.ο.κ.
Μπράβο μας!
Γι αυτό, ο Δήμος Θεσσαλονίκης, διαβλέποντας προφανώς ότι η πόλη έχει τάσεις να αυξηθεί πληθυσμιακά με συρροή αλλοδαπών, αλλόθρησκων και αλλογεννημένων, αποφάσισε να "αναγεννήσει" και "αναμορφώσει" το νυφοπάζαρο, δίνοντας αρκετά εκατομμύρια για ανάλογη μελέτη, η οποία, κατά τον αρμόδιο Αντιδήμαρχο (Ταχιάος;) κατέληξε σε δημιουργία δέκα θεματικών πάρκων που "θα αλλάξουν εντελώς τη μορφή της παραλίας". Δεν τα θυμάμαι όλα αλλά, θα υπάρχει Πάρκο Νερού (με λίμνες, ρυάκια, σιντριβάνια), Πάρκο Ήχου (με θροίζουσες καλαμιές και άλλα ηχοπαραγωγά φυτά προς τέρψη της ακοής των περιπατητών), Πάρκο των Εσπερίδων (με εσπεριδοειδή δέντρα), Πάρκο του Φωτός (με λοφίσκους για την παρακολούθηση της Δύσης), Πάρκο για τα σκυλιά (τα καθαρόαιμα που τα πηγαίνουν με το λουρί, όχι για τη ράτσα μου) κ.α.(Η περιφραφή από δημοσίευμα των ΕΠΙΛΟΓΩΝ)
Μα, για το Θεό μας, δεν χρειάζεται να πάμε στη Μπαρθελόνα για να πάθουμε κατάθλιψη. Δεν υπάρχει παραλιακή πόλη στον κόσμο, ΟΥΤΕ ΜΙΑ, που να έχει τη θάλασσα μπροστά της και να λειτουργεί ως ΜΕΤΣΟΒΟ αγνοώντας παντελώς τη μεγαλύτερη πηγή ανάπτυξης και πλούτου.
Η παραλία της Θεσσαλονίκης το μόνο "ναυτικό" στοιχείο που διαθέτει είναι μια βάρκα με κίτρινη κουκούλα και το άγαλμα του Ναυάρχου Βότση να κοσμεί το περίπτερο από πίσω του με φόντο τις σημαίες του ΠΑΟΚ, ΑΡΗ, ΗΡΑΚΛΗ και τα κιτς ευζωνάκια και πιθάρια made in China.
Κατά τα άλλα, διαθέτει: Μέγα Αλέξανδρο, Μνημείο για τη μάνα, για τον εμφύλιο, Ξενοδοχείο, τη νέαΑγια Σοφιά (Κυρίλλου και Μεθοδίου με τα χρυσά), αίθουσα δεξιώσεων για γάμους, βαπτίσεις, μνημόσυνα και γενέθλια, Μέγαρο Μουσικής, Παιδικές Χαρές κ.ά.
Θα μου πείτε, υπάρχουν και οι Ναυτικοί Όμιλοι. Ποιοί;;;
Οι παράγκες με τις αμιαντολαμαρίνες που έχουν στήσει ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ κάποιοι επιτήδειοι για να ελλιμενίζουν τζάμπα τα δήθεν "αγωνιστικά" σκάφη τους και να μισθώνουν παχυλώς σε τρίτους τα «κυλικεία» (τέτοια άδεια έχουν) ως Ταβέρνες και Εστιατόρια δέκα αστέρων (στις τιμές), είναι ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ της πόλης διαχρονικά και κανείς μα κανείς (ΥΠΕΧΩΔΕ, ΥΜΑΘ, ΝΟΜΑΡΧΙΑ, ΔΗΜΟΣ, ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ, ΛΙΜΕΝΙΚΟ, ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ) δεν έχει αρθρώσει λέξη για την καταπάτηση της παραλίας, τα εκτρωματικά αυθαίρετα, και το που πάνε τα απόβλητά τους. Έχουν γίνει μάλιστα και ορατές στον κάθε περιπατητή, ΕΠΙΧΩΣΕΙΣ (όρα κλαμπ ΟΜΙΛΟΣ), αλλά και ΟΦΘ, χωρίς να ιδρώσει το αυτί κανενός. Ο λεγόμενος Ιστιοπλοϊκός Όμιλος Θεσσαλονίκης (Εστιατόριο-Ταβέρνα-Λέσχη Μπρίτζ- ε, και Κωπηλασία-Ιστιοπλοΐα) έχει κτίσει τα αυθαίρετά του και γύρω από τον ραδιοφάρο(!!).
Αλλά αυτά αποτελούν άλλο Κεφάλαιο.
Μένουμε στην περιγραφή της σκληρής πραγματικότητας, του απέραντου τσιμέντου της παραλίας μεταξύ λιμανιού και αεροδρομίου. Μιας ερημιάς που διακόπτεται μόνο από τη μαρίνα της Καλαμαριάς που, λόγω της νοοτροπίας που είπαμε στην αρχή «χαλαρά και δεν βαριέσαι» δεν προσφέρει τίποτα εκτός από τη φυσική ασφάλεια του λιμανιού της.
Η Γάνδη, μια πόλη 250.000 κατοίκων στο Βέλγιο είναι παραθαλάσσια. Σε μια θάλασσα γκρικαφέ που με βδελυγμία θα βάζαμε το πόδι μας μέσα. Κι όμως, η Γάνδη έχει τρείς μαρίνες με 3500 σκάφη!
Τι να πούμε για τη Νέα Ζηλανδία που έχει 2.500.000 κατοίκους και 3.500.000 σκάφη!
Η Βαρκελώνη (του φίλου μας sg), πριν από τους Ολυμπιακούς που φιλοξένησε, ήταν περίπου σαν τη Θεσσαλονίκη. Σήμερα φιλοξενεί κάποιες χιλιάδες σκαφών σε μοντέρνες μαρίνες και οι Έλληνες επισκέπτες της μελαγχολούν αναλογιζόμενοι τα δικά μας.
Υπάρχουν και άλλοι, όπως κάποιος δημοσιογράφος της εφημερίδας Θεσσαλονίκη (υπογράφει ως Θ.Σιχ.) που ξορκίζει όποιον ζηλεύει την –κατ’ αυτόν- «καταστροφή» του «μετώπου στη θάλασσα» της Βαρκελώνης και βρίζει όποιον διανοείται να σχεδιάζει την «καταστροφή» του μετώπου στη θάλασσα της πόλης μας που είναι –κατ’ αυτόν- το μόνο που έχει μείνει ατόφιο να περηφανευόμαστε (!!!). Δικαίωμά του.
Αλλά, ας έχει υπ’ όψη του, ότι για κάθε σκάφος απαιτείται: Μηχανικός, Ηλεκτρολόγος, Μηχανουργός, Ξυλουργός, Ράφτης πανιών, Έμπορος ναυτιλιακών ειδών, Έμπορος Χαρτών, Έμπορος ειδών Ναυτικού ρουχισμού, Παντοπώλης, Κάβα ποτά, Παγοπώλης, Βενζινάς, Καπετάνιος, Ναύτης και, και, και,. Οι Μπαρθελονέζοι μπορεί να έχασαν το μέτωπο στη θάλασσα κατά τη βόλτα τους αλλά βρήκαν χιλιάδες θέσεις εργασίας που ανέβασαν το βιοτικό τους επίπεδο και ξέφυγαν από τη μιζέρια που τους είχε καταδικάσει και η αιώνια διαμάχη τους με την Αθήνα …Μαδρίτη ήθελα να πώ.
Με τη νοοτροπία της διατήρησης της «παραδοσιακής» μορφής της παραλίας μας (ποιάς παραδοσιακής; Του 60;), οι άνεργοι της πόλεως (το «πόλεως» κατά Παπαγεωργόπουλο, όπως και «Άρεως») θα πηγαίνουν στο Πάρκο του Ήχου για να ακούν τις καλαμιές να ηχούν καλύπτοντας το γουργούρισμα της πείνας τους, κι αν πάλι δεν φυσάει, θα περνούν από το Πάρκο των Εσπερίδων να φάνε κανένα πορτοκάλι και να μαζέψουν νεράτζια να έχουν να πετάνε στις επικείμενες νέες προεκλογικές συγκεντρώσεις.
Περαστικά μας.
Και για να μη φαίνεται ότι μόνο κριτικάρουμε:
70 χρόνια Δ.Ε.Θ. στην ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑ Θεσσαλονίκη, έγινε ποτέ ένα, ΕΝΑ!, "Ναυτικό Σαλόνι" στο νερό;;; Το ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΟ γιατί έχει αφεθεί στην τύχη του (χώρια που ο Βενιζέλος/Αγγελούδης και σία το έταξαν για ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΓΗΠΕΔΟ, δίπλα στη θάλασσα!!, μα τω θεώ!!).
Ποιός ηλίθιος έφτιαξε τη γέφυρα της Ποτίδαιας σε ύψος τέτοιο που δεν περνά από κάτω ιστιοφόρο μεγαλύτερο από τριάντα πόδια; Προφανώς κάποιος από τους κουπέ χιουντάι θαλασσινούς, τους φουσκωτούς και αυτούς με τα ταχύπλοα ρετιρέ που ψαρεύουν αθερίνα.
Πώς να αναπτύξουμε τουρισμό;; Πώς θα δημιουργήσουμε ανάπτυξη και θέσεις εργασίας;;
Μαρίνες και τουριστικά λιμανάκια ανά 40 μίλλια, Δημοτικές Ναυτικές Ακαδημίες για να φύγουν τα παιδιά από τις χουλιγκάνικες "Θύρες" των γηπέδων και να μπούν στη θάλασσα. Εκτός από οικονομική ανάπτυξη θα έχουμε και καλύτερους πολίτες.
Γιατί στη θάλασσα, δεν περνούν οι διάφοροι -ισμοί, διατηρείται αιώνες τώρα ο μοναδικός -ισμος, ο Ελληνικός Πολιτισμός.
Αλλά και αυτό είναι άλλο Κεφάλαιο...
Labels: Α/Δ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
posted by Κωστής Γκορτζής @ Thursday, September 29, 2005
10 comments
10 Comments:
Δεν ξέρω αν η "ποσότητα" επιδρά δυσμενώς στην "ποιότητα", αλλά η εικόνα της παραλίας δεν μπορεί να αποδοθεί με διαφορετικές όψεις. Είναι εκεί, κάθε μέρα, και προκαλεί με την εγκατάλειψή της από πλευράς ανάπτυξης. Στη σημερινή της μορφή είναι ένας τοίχος προς τη θάλασσα αντί μια γέφυρα προς αυτήν.
test comment
Προσπαθώ, για τρίτη φορά, να απαντήσω και ελπίζω να μην εμφανιστούν τρεις-τέσσερεις απαντήσεις μαζεμένες και με πάρουν με τις πέτρες.
Συμφωνώ σε όλα! Και, βεβαίως, δεν υπήρξε "σχέδιο" ομογενοποίησης. Ούτε και από τους τωρινούς. (διαφωνώ στο ότι δεν μπορούν να χωρίσουν δυό γαϊδουριών άχυρο. Ούτε ΕΝΟΣ δεν μπορούν)
Για τον 'Εθνάρχη" τώρα: Όπως γνωρίζουν οι παλιότεροι, μεταξύ άλλων, την είχε δεί και συγκοινωνιολόγος (και ξήλωνε ο ίδιος με κασμά και πυλοφόρι τις γραμμές του τραμ στην Ομόνοια)[Πώς ο Γιώργος την είδε Σαρωτής κι έπιασε τη σκούπα; έτσι] κι αποφάσισε να λύσει το κυκλοφοριακό της τσιμεντούπολης, που οι Νόμοι του τσιμέντωσαν, με την τότε έκδοση της υποθαλάσσιας που σχεδιάστηκε ως επιθαλάσσια μπαζώνοντας την παραλία. Και καλά έκανε. Σε μία, δε, Δ.Ε.Θ., στο μπαλκόνι του ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Palace, βλέποντας τα σούρτα φέρτα ΑΣΤΕΙΕΥΟΜΕΝΟΣ είπε περί ομογενοποίησης όπως μου μεταφέρθηκε πολύ αργότερα από παρόντα στο καλαμπούρι. Το κατέγραψα ως δεδομένο γιατί όντως χρησίμευσε και γι αυτόν τον σκοπό ανεξάρτητα αν έγινε εκουσίως ή ακουσίως.
Κατά τα άλλα, Το ξενοδοχείο πήρε την άδεια επί "Εθνάρχου", για πολλά χρόνια μπήγανε πασσάλους στο έδαφος για να το στεριώσουν και οι Χουνταίοι το εγκαινίασαν, το ευχαριστήθηκαν και, όπως, και οι ΠΑΣΟΚΟΙ, το πτώχευσαν από τα κρατικά χρέη...
Παραλείπεις, ακουσίως φαντάζομαι, και τις ευθύνες των προοδευτικών "μπαγιάτηδων" (σχήμα οξύμωρο) της αξιόλογης παρέας Μπουτάρη που φυλάσσει όμως ως Θερμοπύλες την Παλιά Παραλία (πόσο παλιά ρε γαμώτο;) ανεχόμενη την ασφαλτόστρωσή της και τις κιτς διακοσμήσεις των καλοπληρωμένων κουλτουροδιανοούμενων.
Συμφωνώ και για το ΜΕΤΣΟΒΟ, μόνο που τό 'χουν κάνει σαν τη Μύκονο: Φαγάδικο, μπαρ, Τράπεζα, Τυράδικο, Τουριστικά, Φαγάδικο, μπαρ, Τυράδικο, Τράπεζα, Τουριστικά...
Και οι ΕΠΙΛΟΓΕΣ καθόλου γλαφυρές δεν ήταν. Αντιθέτως, οι συμπαθείς δημοσιογράφοι έκαναν αβάντα στον Δήμαρχο και στον Αντιδήμαρχο εκφράζοντας τον θαυμασμό τους για το ότι "θα αλλάξει η εικόνα της πόλεως" -κατά Παπ το πόλεως, ε!-. Τα σχόλια, γλαφυρά ή μη, είναι δικά μου.
Σε κάθε περίπτωση, ευχαριστώ για τις συμπληρώσεις, σχόλια, συμπαράσταση.
"Οι Μπαρθελονέζοι μπορεί να έχασαν το μέτωπο στη θάλασσα κατά τη βόλτα τους αλλά βρήκαν χιλιάδες θέσεις εργασίας που ανέβασαν το βιοτικό τους επίπεδο"
ισα ισα εκει που δεν ειχαν μετωπο στην θαλασσα επειδη ηταν γεματο μπαζα, σιδηοροδρομο, συνοικισμους γυφτων, χαλασματα (κατι σαν το Φαληρο στην Αθηνα), ανοιχτηκαν στην παραλια με ξενοδοχεια, εστιατορια, κινηματογραφους, μαρινες, μπαρ, ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ! θα εξηγησω μια αλλη φορα την ηλιθιοτητα στην Ελλαδα να θεωρουμε την αξιοποιηση ενος μερους κατι κακο, και να θεωρουμε προστασια μιας περιοχης τον αποκλεισμο με φραχτες και μαντρες (ΡΕΕ! Ζωη θελει η παραλια! και μπαρ και εστιατορια και ξενοδοχεια χρειαζομαστε! Τι να κανουμε την παραλια αν δεν εχει τιποτα!?!? ποιος θα την συντηρει αν δεν υπαρχει κινηση?).
Στο συγκεκριμενο θεμα, ενω σπανιως συμφωνω απολυτα με κατι, η αναμορφωση της παραλιας της Βαρκελωνης ειναι ενα απιστευτα πετυχημενο πειραμα, αισθητικα, οικονομικα, κοινωνικα, αρχιτεκτονικα, τι να πω. Ψαξτε στο γουγλ για Barcelona playa ή platja και ριχτε και μια ματια στο maps.google.com για να δειτε την παραλια απο πανω. Αυτα, παω να πεθανω τωρα (ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΣ!)...
Το "εχασαν το μέτωπο στη θάλασσα" είναι του δημοσιογράφου Θ.Σιχ (αγνώστων λοιπών στοιχείων).
Το ότι σπανίως συμφωνείς απόλυτα με κάτι είναι προφανέστατο... και όχι αναγκαία κακό.
Εγώ πάντως, συμφωνώ στο σχόλιό σου αυτό απόλυτα. Όπως και διαφωνώ με τα προηγούμενά σου.
Ευχαριστώ, σε κάθε περίπτωση, για την κατάθεση της άποψής σου που βοηθά στο ξεκαθάρισμα της εικόνας.
Ό,τι στείλεις στο e-mail θα το δώ Τετάρτη πρωί.
Σ΄ευχαριστώ για τις "ωραίες" εικόνες της γενέτειρας. Έχει κάτι υπαρκτοσοσιαλιστικό πάντως η Παραλία μας, ε; Όχι επίτηδες βέβαια,αλλά έτσι βγήκε.
Και τώρα μια που τίποτα από την ιστορία της πόλης δεν μας κανει (αφού το καταραμένο το παρελθόν αρνείται να υπακούσει στην ανάγκη στήριξης της αδιαμφισβήτητης Αλήθειας περί ελληνικότητας της Μακεδονίας <:)), ταυτιζόμεθα με ότι μας βρέθηκε μπροστά μας τα τελευταία 50 χρόνια. Την αλφαδιασμένη ισιάδα του μπετού,τη μπόχα, τα φαλακρά παρκάκια, τις επίκαιρες κατά καιρούς επεμβάσεις του στυλ "να βάλουμε κάθε 50 μέτρα και μια αμετακίνητη εξάγωνη τσιμεντένια γλάστρα", τους συνταξιούχους ψαράδες... ΑΑΑ, Είμαστε περήφανοι γι αυτή την πόλη. Μπορούμε μάλιστα να τη χρησιμοποιήσουμε και ως πρότυπο μοντέλο για μελλοντικούς σχεδιασμούς μεγαλουπόλεων!
Συμφωνώ πάντως πέρα από την πλάκα μ΄αυτά που γράφεις για τη σχέση της πόλης με τη θάλασσα, και για την κατάντια του Μέτσοβου, καιταλοιπά.
Άλλο θέμα:
Η Βαρκελόνη ΠΑΝΤΑ ζούσε με την πλάτη στη θάλασσα. Όπως και η Θεσσαλονίκη είχε άλλωστε θαλάσσιο τείχος, οπότε, ήταν δεν ήταν δίπλα στη παραλία, το νερό λίγο φαινότανε.
Αλλά τους μπαγάσες, τους βγήκε καλά το σχέδιο με τις παραλίες...
Και θα ήταν χρήσιμο να συζητήσουμε το γιατί.
Μείνε συντονισμένος, είτε στον Πάνο (Τα μυστικά του Κόλπου) tamystikatoukolpou.blogspot.com, είτε εδώ και, βέβαια, στους ιστοσχολιάζοντες στο θέμα (κοκκόρια, sg κλπ)
Μην πω τίποτα για την τεχνολογία, ο "ανώνυμος" είμαι κατά λάθος, εγώ.
ΠΑΡΑΛΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΕΝΑ ΕΞΑΙΣΙΟ ΝΑΥΑΓΙΟ
το παρακάτω κείμενο δημοσιεύθηκε στην αντιεξουσιαστική επιθεώρηση Black Out στο κοινωνικό εργοστάσιο
http://www.blackout.gr/
στην παραλία που έμεινε έξω από το κάδρο των φωτογράφων
μπορείς να συναντήσεις τα παιδιά, που παρατηρούν, μετά το τέλος του πολέμου, τα ανατιναγμένα καράβια να αλλάζουν σχήματα και μορφές, μεσ’ τη ρηχή θάλασσα που είχαν βουλιάξει.
μπορείς να δεις, το 1929 στο θέατρο του Λευκού Πύργου, τους επίσημους άρχοντες της πόλης να χασμουριούνται σε μια εκδήλωση για τα δικαιώματα των γυναικών και ξαφνικά ένας ασυνήθιστος δυνατός θόρυβος να ακούγεται απ’ έξω. Είναι η απειλητική κραυγή από τα οργισμένα τσόκαρα των εργατριών που παράτησαν τη δουλειά τους και κατέβηκαν στην παραλία για να σαμποτάρουν την επίσημη εκδήλωση.
τέλος καθημερινά στις 5 τα χαράματα του 1947 μπορείς να παρακολουθήσεις από την προβλήτα μπροστά στην ηλεκτρική εταιρεία, πολεμικά αρματαγωγά με αρχαία ονόματα να οδηγούν τους εκτοπισμένους στην Ανάφη και την Μακρόνησο. Ακολουθεί μια ιστορία από χαμένους όρμους, εξαφανισμένα ακρωτήρια και μελλοντικά ναυάγια. Σκισμένες σελίδες από το μυθιστόρημα που δεν γράφτηκε ποτέ. Σελίδες που δεν μπορούν να χωρέσουν στην επίσημη ιστοριογραφία. Σελίδες που περιγράφουν μια ιστορία κοινωνικών συγκρούσεων, που η εξουσία μέσω της λήθης προσπαθεί απεγνωσμένα να σβήσει και ένα νέο τέρας έρχεται να την ισοπεδώσει ολοκληρωτικά.
Τρεις και μια στιγμές ανταγωνισμού στην ιστορία της παραλίας…
πρώτη στιγμή
Ξεκινάμε την ιστορία μας από τα μέσα του 19ου αιώνα. Πριν από 150 χρόνια όλα έδειχναν ότι ραγδαίες αλλαγές θα πραγματοποιούνταν στο μεγάλο ασθενή της Ευρώπης, την παραπαίουσα Οθωμανική αυτοκρατορία. Ριζικές μεταρρυθμίσεις επιβάλλονται μετά τη πολιτική πίεση που ασκεί η Ευρώπη με το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου και τη συνθήκη των Παρισίων το 1856. Η δυτικοποίηση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και οι μεταρρυθμίσεις εκφράζονται κατά κύριο λόγο στο χειρισμό του αστικού χώρου. Το έτος λοιπόν 1866, συμβαίνει το μεγάλο γεγονός στη Θεσσαλονίκη. Ο βαλής Σαμπρή πασά -διοικητής της πόλης- κατευθύνεται στη δυτική πτέρυγα των τειχών, στην Χρυσή Πύλη, σκαρφαλώνει στον σωρό των σκουπιδιών, που συσσωρεύονταν εκεί από αιώνες και μ’ ένα ασημένιο σφυρί, χτυπά τις κακοσυντηρημένες πολεμίστρες, κάνοντας να πέσουν λίγοι κονιορτοποιημένοι σοβάδες που τις σκέπαζαν. Η επίσημη χειρονομία γίνεται. Οι εργάτες της εταιρίας Suez Canal Company μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια θα γκρεμίσουν το μεσαιωνικό θαλάσσιο τείχος της πόλης. Μόνο το Μπεάζ Κουλέ, ο ματωμένος κόκκινος Πύργος, βαμμένος με αίμα ανυπότακτων -η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης- θα απομείνει για να θυμίζει τις παλιές εποχές, έως ότου το 1890 καθαριστεί και μέσα στην κολυμπήθρα του εκσυγχρονισμού θα ξαναβαπτιστεί ως λευκός πύργος. Η πόλη δεν είναι πια περιτοιχισμένη, ενώ με τα μπάζα των τειχών κατασκευάζεται η προκυμαία και ο πρώτος στενός παραλιακός δρόμος, μήκους 1,5 km, η λεγόμενη «Παράλληλη οδός». Η Suez Canal Company που μόλις έχει ολοκληρώσει την διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ έχει αναλάβει τώρα και τον εκσυγχρονισμό της Θεσσαλονίκης Τα τείχη που έως τότε χρησιμεύουν πρωτίστως για λόγους εσωτερικής ασφάλειας και ελέγχου των κατοίκων, πλέον θεωρούνται σοβαρή πηγή προβλημάτων. Η κατεδάφιση του παραλιακού τείχους επιβάλλεται από τις νέες συνθήκες ανάπτυξης του εμπορίου της μεσογείου, ειδικά μάλιστα μετά τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ και σηματοδοτεί μια νέα περίοδο που προσδιορίζεται από τον ανανεωμένο γεωπολιτικό ρόλο της πόλης. Επίσης ήταν επιτακτική η χάραξη ενός δρόμου που θα ένωνε τα νέα αρχοντικά των ανατολικών προαστίων -περιοχή των Εξοχών (σημερινή Βασ. Όλγας)- με τα εμπορεύματα του λιμανιού καθώς και με τον Φραγκομαχαλά στον οποίο χωροθετούνται οι τράπεζες και τα ξενοδοχεία. Το ρόλο αυτό έπαιξε η παράλληλη οδός ειδικά μετά την τροχοδρόμηση του τραμ από το 1893.
Τα χρόνια που θα ακολουθήσουν, η παραλία θα αποτελεί διαρκώς το έδαφος πάνω στο οποίο θα σχηματοποιούνται οι συγκρούσεις και τα ταξικά συμφέροντα της πόλης. Ο χώρος εξάλλου δε μένει ποτέ ουδέτερος, πάνω του γειώνονται με ένταση και συμβολισμό οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί. Στρατιωτικές παρελάσεις, πορείες εργατών, αφίξεις βασιλιάδων, δολοφονίες βασιλιάδων, πολυτελή μέγαρα, απαλλοτριώσεις πορτοφολιών και πάντως είδους αγαθών από τους σαλταδόρους θα χαράξουν την ιστορία του παραλιακού μετώπου της πόλης.
δεύτερη στιγμή
το φλεγόμενο μαργαριτάρι του αιγαίου
Το 1917 οι ανάγκες εκσυγχρονισμού του νεαρού ελληνικού καπιταλισμού οπλίζουν βίαια τα χέρια των καινούργιων αφεντάδων της πόλης (το 1912 καταλαμβάνεται η Θεσσαλονίκη από ελληνικά στρατεύματα) οι οποίοι αποφασίζουν να κάψουν το κέντρο της, προστατεύοντας προκλητικά μόνο τις τράπεζες και τις οικίες τους, έχοντας ταυτόχρονα προαποφασίσει τη μορφή του νέου σχεδίου. Ωστόσο ο Ernest Hebrard στον οποίο αναθέτουν την πολεοδόμηση της καμένης ζώνης φάνηκε αρκετά ρομαντικός καθώς σχεδίασε ένα ουτοπικό για τα ελληνικά δεδομένα σχέδιο, το οποίο θα μεταμόρφωνε τη Θεσσαλονίκη σε «μαργαριτάρι του Aιγαίου». Μεταξύ άλλων το φιλόδοξο σχέδιο προέβλεπε την επιπλέον επιχωμάτωση της παραλίας κατά 25 μέτρα και την κατασκευή πάρκου που θα ξεκινούσε από το λιμάνι, θα έφτανε έως το Λευκό Πύργο και θα είχε βάθος έως την σημερινή Πρ. Κορομηλά. Συνολικά το σχέδιο προέβλεπε μια παραλιακή ζώνη πρασίνου, πλάτους 45 μέτρων. Όμως οι ενδοεξουσιαστικές συγκρούσεις είχαν άλλη άποψη. Το 1920 ο πολιτευτής του λαϊκού κόμματος Ν. Δαρβέρης, ιδιοκτήτης ενός μεγάλου οικοπέδου εντός της πράσινης ζώνης κατάφερε με μια πενιχρή μίζα, να βγάλει άδεια κατ’εξαίρεση και μαζί με το οικόπεδο να την πουλήσει και να χτιστεί το μεγαλοπρεπές ξενοδοχείο Μεντιτερράνεαν. Με την άδεια αυτή άρχισε ουσιαστικά το ξήλωμα και η εγκατάλειψη του περίφημου σχεδίου Hebrard του «πρώτου μεγάλου έργου της ευρωπαϊκής πολεοδομίας».
Το παραπάνω περιστατικό δεν το αναφέρουμε για να δείξουμε απλώς την αποτυχημένη έκβαση ενός ακόμη καπιταλιστικού ρυμοτομικού σχεδίου, αλλά για να φανεί ότι η ανοικοδόμηση της καμένης πόλης είχε ως κύριο στόχο να μεταμορφώσει τους κατοίκους της σε επιχειρηματίες εδαφοκτήτες και προλετάριους. Για να γίνει αυτό έπρεπε να αναδιοργανωθεί ο χώρος. Ο στόχος της βίαιης πολεοδομικής επέμβασης ήτανε διπλός. Πρώτον, στοχεύει στο να καταστρέψει την παραδοσιακή οργάνωση του χώρου κατά συνοικίες - γειτονιές, που επί αιώνες αποτελούσε την βασική οργανωτική μονάδα του ιστού της πόλης -μονάδα αρχιτεκτονική, κοινωνική, ιστορική- και να επιβάλει μια νέα ζωή εντοιχισμένη στο οικοδομικό τετράγωνο και στο δίκτυο των δρόμων. Δεύτερος στόχος του εμπρησμού ήταν να σβηστούν όλα τα ίχνη του τουρκικού παρελθόντος και ταυτόχρονα να ισοπεδωθεί η εβραϊκή οικονομική κυριαρχία. Για τον νεαρό αλαζονικό ελληνικό επεκτατισμό που στέλνει την ίδια χρόνια στρατεύματα στην Ουκρανία για να καταστείλουν τους επαναστατημένους χωρικούς και εργάτες και που ετοιμάζεται για την μεγάλη εκστρατεία στην ανατολή δεν υπάρχουν περιθώρια ανοχής για τους πληθυσμούς που κατακτάει. Όπου δεν καταφέρνει με τα κανόνια και τις σφαίρες να τους ελληνοποιήσει, τους καίει στην πυρά.
τρίτη στιγμή
η νέα γη, η μεγάλη επιχωμάτωση του 1959-1977
Πλέον πέρασε ο καιρός που τα κατάρτια των αραγμένων ιστιοφόρων μπορούσαν να κρύβουν από το θαλασσινό βλέμμα τις μεσοπολεμικές οικοδομές.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ‘50 η μετεμφυλιακή Ελλάδα ξεκινάει το μεγάλο εκσυγχρονιστικό και ευρωπαϊκό της ταξίδι. Η ασβεστωμένη γλάστρα με το βασιλικό απαλλοτριώνεται με αντάλλαγμα το διαμέρισμα με αντιπαροχή, με θεά στο Θερμαϊκό. Το δανέζικο(!) έπιπλο αντικαθιστά την ντιβανοκασέλα, οι πρώτοι κρατούμενοι του εμφυλίου απελευθερώνονται και γίνονται οι πρώτες πωλήσεις ιδιωτικών αυτοκινήτων, ψυγείων και τηλεοράσεων. Η νέα ιθύνουσα τάξη των εργοστασίων, των κατασκευών και της επιστημονικοτεχνικής παραγωγής που αναπτύχθηκε κάτω από τα φτερά του σχεδίου Μάρσαλ μπαίνει δυναμικά στο προσκήνιο. Τότε λοιπόν, το 1955 ο Κ. Καραμανλής αφαίρεσε συμβολικά μια ράγα της τροχιοδρομικής γραμμής μπροστά στο Λευκό Πύργο. Θα ακολουθήσει η μεγαλύτερη μεταμόρφωση στην ιστορία της πόλης. Το 1959 ξεκινάει η μεγάλη επιχωμάτωση με το ξήλωμα των υπαίθριων καφενείων και ταβερνών, το μπάζωμα της ακτής από το πάρκο του Λευκού Πύργου μέχρι το Καραμπουρνάκι και την κατασκευή της νέας ανατολικής παραλίας. Χιλιάδες τόνοι μπάζα, από τις κατεδαφίσεις και τις εκσκαφές των νέων οικοδομών της πόλης, μετέτρεψαν τη δαντελένια ανατολική ακτή του όρμου του Θερμαϊκού σε ευθύγραμμη προκυμαία. Στη νέα γη -το Ελντοράντο της Θεσσαλονίκης- προσφέρονται οικοδομικά τετράγωνα με πλειστηριασμό σε νέους προνομιούχους ιδιοκτήτες και τα παραθαλάσσια αρχοντικά, με τις ξύλινες σκάλες στη θάλασσα, μετατρέπονται σε σπίτια της τσιμεντένιας ενδοχώρας. Πάνω στις φημισμένες παραλίες όπου κάποτε έκαναν μπάνιο, έπαιζαν και ερωτεύονταν οι κάτοικοι της πόλης, «Μιραμάρ», «Τάμαριξ», «Ανάκτορα» και «Αλλατίνη», απλώθηκαν αποστειρωμένα πάρκα με κάγκελα, το χουντικού ρυθμού τερατούργημα του ΟΤΕ «Μακεδονία Παλλάς», μπετονένιες οκταώροφες πολυκατοικίες και η λαιμητόμος Μ. Αλεξάνδρου (το νέο τείχος ανάμεσα στην πόλη και τη θάλασσα).
Η ανατολική παραλία έγινε το νέο σύμβολο της πόλης, ένα μνημείο που αναπαριστά το πέρασμα από τη φτωχή ψωροκώσταινα στη νέα δυναμική μικροαστικοποιημένη ελλάδα της μίζας, της κακογουστιάς και των λαμογιών. Οι «θεσσαλονικείς» από το ‘50 και μετά, έπαψαν να κατοικούν σε κάποια συνοικία της πόλης, η πόλη έπαψε να είναι μια μεγάλη γειτονιά, και πλέον κατοικούνε κάπου μέσα στην εξουσία. Η ιεραρχία μετριέται με το ύψος του ορόφου, την πρόσβαση στα υπουργεία αλλά και με τη βλακεία της κατανάλωσης. Τέλος τους αρέσει να βλέπουν την θάλασσα μέσα από το παρμπρίζ των αυτοκοινήτων καθότι εάν βγουν στην παραλία θα τους δεις απλώς να περπατάνε ο ένας πίσω από τον άλλο σαν να είναι μαλωμένοι.
Εκτός από τον συμβολισμό του νέου μικροαστικού τρόπου ζωής, η κατασκευή της ανατολικής παραλίας πρόκειται για έργο που είχε προταθεί από το σχέδιο Μάρσαλ ως πίστα απόβασης νατοϊκών στρατευμάτων σε περίπτωση κατάληψης της πόλης από τους κομμουνιστές (με τρία διακριτά σημεία ακόμα και σήμερα ορατά, ένα στο μακεδονία παλλάς, ένα στο φάληρο και ένα στο μέγαρο μουσικής). Η μόνη φορά που χρησιμοποιήθηκε γι αυτό το σκοπό ήταν τις πρώτες μέρες της χούντας, όταν πολεμικά σκάφη δεμένα στο ύψος του Ποσειδωνίου, μετέφεραν αριστερούς στο ξερονήσι Γιούρα.
τέταρτη στιγμή
Πάνω από την Άσφαλτο υπάρχει Παραλία
Σήμερα 150 χρόνια μετά φαίνεται ότι τα κατεδαφισμένα τείχη του Σαμπρή Πασά θα πάρουν μεγαλοπρεπώς την εκδίκησή τους. Σε λίγους μήνες θα μεταλλαχθούν στην περιβόητη υποθαλάσσια αρτηρία. Το παραλιακό μέτωπο της πόλης θα υποταχθεί στο γιγαντιαίο σιδερένιο σκουλήκι που θα εισχωρεί στα σπλάχνα της πόλης από τον κόμβο του δικαστικού μεγάρου, θα βουτάει στη συνέχεια κάτω από τους αγωγούς αποχέτευσης, λυμάτων και φυσικού αερίου, μέσα στον λασπωμένο πυθμένα του Θερμαϊκού και θα ξεπροβάλει γλοιώδες, βρώμικο και εθνικά υπερήφανο λίγο μετά το χουντομέγαρο του «μακεδονία παλλάς».
Στα εντόσθια του σκουληκιού θα κυκλοφορούν καθημερινά εκατοντάδες χιλιάδες λαμαρινένια κύτταρα, μοναχικοί στρατιώτες με τετράτροχες πανοπλίες, ενώ τα ευωδιαστά αέριά του θα αποβάλλονται στα μούτρα των νεοελλήνων που θα απολαμβάνουν τον καφέ τους στην μαγευτική νεοπεζοδρομημένη λεωφόρο νίκης. Ο πιο τέλεια ελεγχόμενος ιδιωτικός αυτοκινητόδρομος της χώρας 6,5 km θα σουβλίζει ως μεταμοντέρνα γιγαντιαία σιδεράκια την οδοντοστοιχία της πόλης. Το νέο όριο θα σφραγίσει και θα βουλώσει τα κουτοπόνηρα μελοδραματικά αδικημένα από τον αθηνοκεντρισμό επαρχιώτικα στόματα των κατοίκων της πόλης. Θεσσαλονικείς, είστε και φαίνεστε. Είναι φανερό ότι η αδυναμία των κατοίκων αυτής της πόλης να αποβάλουν τον αυτισμό τους, τους οδηγεί σε ένα ιδιότυπο είδος αυτοτιμωρίας το οποίο λαμβάνει τη μορφή «όσα λιγότερα τους δίνει η ελλάδα τόσο περισσότερο πατριώτες γίνονται».
Το σχέδιο βέβαια δεν τελειώνει στην τοποθέτηση της σιδερένιας μασέλας. Για να μπορούν να κινηθούν ανατολικά τα χιλιάδες μικρά τετράτροχα κλουβιά θα κοπεί το ένα τρίτο των πάρκων της παραλίας ούτως ώστε η λεωφόρος μ. αλεξάνδρου να αυξήσει τις έξι λωρίδες κυκλοφορίας που διαθέτει σήμερα σε εννιά. Ο νέος αυτοκινητόδρομος θα βαφτιστεί εθνική λεωφόρος και θα ντυθεί με δίμετρα προστατευτικά τοιχία. Η πρόσβαση στο κομμάτι της παραλίας που θα έχει απομείνει θα γίνεται αποκλειστικά από τέσσερις φουτουριστικές πεζογέφυρες. Τελικά η κουτσουρεμένη παραλία θα αποκοπεί παντελώς από τον αστικό ιστό.
Η παραλία, με τον νέο υποθαλάσσιο οδικό άξονα, συμπυκνώνει για άλλη μια φορά τον κοινωνικό ανταγωνισμό σε αυτή την πόλη. Αυτή τη φορά η νέα ανάπλαση δεν αντανακλά απλώς τις εθνικές και ταξικές συγκρούσεις του 1917 ή την βίαιη μικροαστικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας του ’60. Εκφράζει τη συνολική πλέον άρνηση της πόλης, την καθολική κοινωνική αποσύνθεση και την ψυχική διάλυση του ατόμου. Τα αιτήματα για ταχύτητα, ασφάλεια και για τον μεταμοντέρνο life style πατριωτοπικισμό αντανακλούν την ήττα της πόλης. Η κατασκευή της υποθαλάσσιας αρτηρίας έρχεται ως το φυσικό επακόλουθο μιας ατομικοποιημένης, κοινωνικά και πολιτιστικά αποξεραμένης πόλης που αναζητά επίμονα διόδους διαφυγής αλλά βρίσκει μόνο σύμβολα ως αντιστάθμισμα στην απουσία νοημάτων. Η κρατική προπαγάνδα θα την παρουσιάσει ως τον νέο life style αυτοκινητόδρομο κάτω από τα glamour τραπεζοκαθίσματα ενώ θα είναι ένας συσσωρευτής ντροπής, εκμετάλλευσης και δυσοσμίας.
Ταυτόχρονα η κατασκευή του νέου οδικού άξονα θα εισάγει για πρώτη φορά στην ζωή της πόλης την έννοια του ιδιωτικού - εταιρικού δρόμου. Η ιδιωτικοποίηση των αρτηριών, το μπαι-πας στο κυκλοφοριακό σύστημα, με τερτίπια όπως η υποθαλάσσια αρτηρία, αποδεικνύουν ότι το καπιταλιστικό σύστημα γεννά τέτοιες ανεπανόρθωτες βλάβες και ανισορροπίες στο σώμα της πόλης, γεννά μποτιλιαρίσματα, ρύπανση, σκουπίδια, άγχος, μια αβίωτη τελικά δημόσια ζωή που μόνο με βοηθητικά ακαλαίσθητα, θεόρατα εταιρικά δεκανίκια όπως το μετρό, η υποθαλάσσια αρτηρία και τα περιφερειακά δακτυλίδια μπορεί κουτσαίνοντας να επιβιώσει η πόλη. Είναι βέβαια ζήτημα εάν όλα τα παραπάνω «μεγάλα έργα» λύνουν τα προβλήματα ή απλώς τα μεταθέτουν γεωγραφικά και χρονικά.
Να κλείσουμε πονηρά το μάτι στο μέλλον
Εμείς δεν πρόκειται να προτείνουμε καμία συνταγή για την αστική αναζωογόνηση ούτε θα αναζητήσουμε αισθητικά ευαίσθητες παρεμβάσεις όπως ίσως θα όφειλαν οι εξαφανισμένοι αριστεροί και οικολόγοι πολεοδόμοι. Οποιαδήποτε πρόταση εντός των κυρίαρχων θεσμικών πλαισίων λειτουργεί ως υποκατάστατο των κοινωνικών σχέσεων. Το πρόβλημα δεν βρίσκεται απλώς στον ατελή σχεδιασμό, στις μίζες των εργολάβων, στην έλλειψη διαφάνειας, στο ότι το μποτιλιάρισμα από την κουντουριώτη θα μετατοπιστεί γεωγραφικά στην ανθέων και στο ότι θα κουτσουρευτούν τα πάρκα της παραλίας, αλλά εστιάζεται πρωταρχικά στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα και τις δομές του.
Εμείς αυτό που προτείνουμε είναι να προβούμε όλοι μαζί σε άγριες ανυπότακτες αδίστακτες δράσεις που θα αποδεικνύουν ότι η πόλη εξακολουθεί να είναι η μήτρα της κοινότητας, της αλληλεγγύης, της εξέγερσης. Στόχος μας είναι να γονιμοποιήσουμε τα εναπομείναντα σπέρματα άρνησης στο σώμα της πόλης ώστε να γεννηθούν νέες ανταγωνιστικές αυτοδιευθυνόμενες μορφές ζωής. Να αποικίσουμε τους τόπους που μας έχει κλέψει η εξουσία σαμποτάροντας με κάθε μέσο τα νέα σχέδια των εργολάβων.
Να πάρουμε πίσω τους δρόμους της πόλης …εκτός από έναν.
Ευχή μας είναι να γίνει η υποθαλάσσια αρτηρία ένα εξαίσιο ναυάγιο, ένα μνημείο ματαιότητας που θα θυμίζει στους δύτες του ελευθεριακού μας μέλλοντος πως γκρεμοτσακίσαμε και πνίξαμε τον παλιό κόσμο της εκμετάλλευσης.
Post a Comment
<< Home