2. ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Το Κίνημα

Η πλειονότητα των αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού, αντέδρασε στην επιβολή της δικτατορίας με τον ίδιο τρόπο που αντέδρασε και η πλειονότητα των πολιτών.
Με ‘μουδιασμένη’ αδιαφορία.
Από την πρώτη, όμως, στιγμή, ήταν ξεκάθαρες ορισμένες καθοριστικές λεπτομέρειες που προλείαναν το έδαφος της σταδιακά αυξανόμενης αντίδρασης ενάντια στη χούντα.

Πρώτα απ’ όλα, ο αριθμός των μόνιμων στελεχών που εκφράστηκαν υπέρ του πραξικοπήματος ήταν ελάχιστος και ο φανατισμός τους ήταν αντιστρόφως ανάλογος της επαγγελματικής τους καταξίωσης.
Πολύ γρήγορα, η αρχική αποφυγή συζητήσεων στα καρέ των μονίμων στα πλοία και στα γραφεία των Υπηρεσιών, εξελίχθηκε σε ανεκδοτολογία και μετά σε λοιδορία και χλεύη. Και στην πρώτη ευκαιρία-συγκυρία αντίδρασης, το Ναυτικό έδειξε την τάση του και πολλά στελέχη αποφάσισαν να οργανωθούν και να αντιδράσουν δυναμικότερα.

Γιατί, όμως, το Πολεμικό Ναυτικό δεν ‘ομογενοποιήθηκε’ με τη χούντα; Γιατί δεν συνέπραξε στη διαχείριση της εξουσίας και γιατί αντέδρασε στη δικτατορία;

Οι εκδοχές που δίδονται στην Ελλάδα πρέπει απαραιτήτως να «εντάσσουν» το οτιδήποτε και τον οποιονδήποτε σε κάποια «πλευρά» ή «παράταξη».
Έτσι, ακούγεται και γράφεται ότι:
-Το Ναυτικό αντέδρασε γιατί ήταν ανέκαθεν Βασιλικό
-Το Ναυτικό αντέδρασε γιατί ήταν ανέκαθεν Δημοκρατικό
-Το Ναυτικό αντέδρασε γιατί δεν το συμπεριέλαβαν ενεργά στο πραξικόπημα!


Τα πράγματα, όμως, κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι πολύ πιο απλά και πολύ πιο ανθρώπινα. Και εξηγούν επαρκώς το πώς και το γιατί της σύμπνοιας αξιωματικών τελείως διαφορετικής ιδεολογίας. Π.χ. ο υπασπιστής του Βασιλιά Καραμήτσος, ακραιφνής βασιλικός με τον Παππά Βενιζελικό απ' τα γενοφάσκια του.
Για να καταλάβει κανείς τον λόγο που το Πολεμικό Ναυτικό δεν μπορεί να ανεχθεί και να λειτουργήσει σε ολοκληρωτικές συνθήκες, θα πρέπει να αναλογισθεί πώς γαλουχούνται τα στελέχη του για να συμβιώνουν, εργάζονται και αποδίδουν στα πλαίσια ενός πλοίου -ανεξάρτητα από την πολιτική ιδεολογία που υπηρετεί ο καθένας. (σημ: προσπάθησα σε προηγούμενα ποστ να δώσω μια εκδοχή του θαλασσινού πολιτισμού)
Τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού γαλουχούνται έτσι ώστε να τηρούν τις υποχρεώσεις τους, να απαιτούν τα δικαιώματά τους και να σέβονται την ιεραρχία της κοινωνίας τους. Όχι ως φιλοσοφική επιλογή αλλά, ως ανάγκη για την επιβίωση και επίτευξη των στόχων της –πλωτής- κοινωνίας τους.

Πώς, λοιπόν, να συμφωνήσουν σε μια ενέργεια που παρέβαινε τις –από τον όρκο- υποχρεώσεις, δεν αναγνώριζε ούτε ένα δικαίωμα και κατέλυε κάθε έννοια κοινωνικής και επαγγελματικής ιεραρχίας;
(Φαντάζει λεπτομέρεια αλλά, δεν είναι: Ακόμα και το γεγονός της εκ μέρους των στρατηγών αποδοχής της χούντας και υποβολής των σεβών τους στους συνταγματάρχες και η διαχείριση του κράτους από 'έμπιστους' λοχαγούς και ταγματάρχες 'της κατάστασης', άφησε τραυματικές δυσλειτουργίες στην ελληνική κοινωνία μέχρι σήμερα όπου και ο κάθε κομματικός τραμπούκος γαλάζιος ρέηντζερ ή πρασινοφρουρός αναρριχάται με τις ευλογίες των κομματικών ηγεσιών σε υπουργικά και άλλα αξιώματα.)

Για τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού ήταν, από το διαμορφωμένο ένστικτό τους, εξ αρχής προφανές (και δυστυχώς επιβεβαιώθηκαν με την εθνική τραγωδία της Κύπρου) ότι με τις συνθήκες αυτές ο ολοκληρωτισμός της δικτατορίας οδηγούσε το πλοίο της χώρας σε βέβαιο ναυάγιο.
Αλλά και γι αυτούς, όπως και για τον υπόλοιπο ελληνικό λαό, δεν υπήρχε και απτή εναλλακτική λύση.
Ο Καραμανλής είχε φύγει σχεδόν κυνηγημένος και με τη ρετσινιά του ανίκανου να κυβερνήσει αφού ο ίδιος αναρωτιόταν δημόσια μετά τη δολοφονία Λαμπράκη «ποιος κυβερνά αυτή τη χώρα;»
Ο διάδοχός του Κανελλόπουλος ήταν εξαιρετικά ‘λίγος’ ως ηγέτης για να πείσει τον κόσμο,
ο γερο Παπανδρέου φοβόταν να κυβερνήσει ακόμα κι όταν ο λαός τον ψήφιζε και αναλισκόταν σε δημαγωγίες που υπέσκαπταν και το κύρος όλου του πολιτικού κόσμου,
ο γιος Αντρέας, μετά σύντομο μπουζούριασμα, την ‘έκανε’ με αμερικανικό διάβημα και διαβατήριο
και ο κόσμος φαινόταν να αποδέχεται ασμένως την υλοποίηση της προχουντικής πρότασης της Ελένης Βλάχου, εκδότριας της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ «μα δεν βρίσκεται ένας λοχίας να βάλει τάξη;»

Με την πρώτη ευκαιρία, όμως, έδειξαν τις προθέσεις τους.
Τον Δεκέμβριο του 1967, ο τότε Βασιλιάς, προσπάθησε με στρατιωτικό αντιπραξικόπημα να ανατρέψει τη χούντα
Ο κακός σχεδιασμός και οι λανθασμένες επιλογές προσώπων που δείλιασαν, του επικεφαλής Βασιλιά συμπεριλαμβανομένου, είχαν ως αποτέλεσμα την αποτυχία του αντικινήματος και την αυτοεξορία του Βασιλιά στην Ιταλία.
Το Πολεμικό Ναυτικό, παρά τον ανύπαρκτο σχεδιασμό του βασιλικού αντικινήματος, έδειξε καθαρά τις προθέσεις του βγαίνοντας στο πέλαγος για να στηρίξει την προσπάθεια ανατροπής της χούντας.
Όταν ο Βασιλιάς έφυγε με την οικογένειά του και η ηγεσία του Ναυτικού συνελήφθη και αποστρατεύθηκε, τα πλοία γύρισαν αναγκαστικά στις βάσεις τους.
Τελευταίο γύρισε το Αντιτορπιλικό Συνοδείας ΛΕΩΝ με κυβερνήτη τον τότε Πλωτάρχη Νίκο Παππά.

Αμέσως μετά, στελέχη όπως οι τότε Πλωτάρχες Παππάς, Σέκερης, Μάλλιαρης κ.α.
από την πρώτη στιγμή συνομολόγησαν την αντίθεσή τους και ήρθαν σε επαφή με τους «Ελεύθερους Έλληνες», από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις στην Ελλάδα και με στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας αλλά και του Στρατού Ξηράς.
Παράλληλα με τους αξιωματικούς, και υπαξιωματικοί του Ναυτικού άρχισαν να οργανώνονται σε αντιστασιακές οργανώσεις όπως η «Δημοκρατική Άμυνα» και πολλοί από αυτούς συνελήφθησαν και βασανίστηκαν πάνω στο παροπλισμένο καταδρομικό ΕΛΛΗ που η χούντα είχε μετατρέψει σε κολαστήριο.

Από τις αρχές του 69, ο μικρός πυρήνας των οργανωμένων αρχίζει τη συστηματική μύηση στελεχών τα οποία και υπογράφουν Όρκο ότι θα αγωνιστούν για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στην Ελλάδα.
Σκοπός τους δεν ήταν η αντικατάσταση της χούντας του στρατού με μία άλλη του Ναυτικού. Σε όλα τα σχέδια και τις σκέψεις τους αναζητούσαν τον τρόπο ενεργοποίησης του πολιτικού κόσμου και την διαμόρφωση της δημοκρατικής ιεραρχίας που θα αποκαθιστούσε τη λαϊκή κυριαρχία.

Σκοπός του αγώνα, δηλαδή, δεν είναι η κατάληψη της εξουσίας, αλλά η ανατροπή της χούντας και η αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας.
Τον Απρίλιο του 69, ο πυρήνας των οργανωμένων προσεγγίζει τον πρώην Υπουργό Άμυνας Γαρουφαλιά που συνδεόταν με τον Αρχηγό Στόλου Μόραλη και τον πείθουν να τον συμβουλεύσει να κινηθεί κατά των πραξικοπηματιών. Πραγματικά αυτό έγινε και ο Μόραλης πείστηκε αλλά γρήγορα το μετάνιωσε -μη γνωρίζοντας ότι είχε ολόκληρη οργάνωση έτοιμη- και ανέφερε όσα γνώριζε στον αδερφό του δικτάτορα.
Την επομένη αποστρατεύθηκε!

Το γεγονός δεν πτόησε τους οργανωμένους στο Ναυτικό. Μεθοδικά, καταλαμβάνοντας καίριες θέσεις σχεδίασαν μεταθέσεις και τοποθετήσεις έτσι ώστε το 1972 οι εκ των Μαχίμων (οι αξιωματικοί του Ναυτικού διακρίνονται σε Μάχιμους, Μηχανικούς, Οικονομικούς κλπ) πυρήνες του κινήματος (συμμαθητές της τάξης ’48, Παππάς, Μάλλιαρης, Παπαδόγκωνας, Γκιόκεζας, Κουσουρής κ.α.) είναι όλοι κυβερνήτες στα μεγάλα αντιτορπιλικά και έχουν μυήσει και ανώτερα στελέχη κάθε πλοίου ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμοι για να πάρουν τα πλοία και να εξεγερθούν κατά της χούντας.
Παράλληλα είχαν μυήσει και τους νεώτερους κυβερνήτες των έξη υποβρυχίων και των τορπιλακάτων.
Οι Μηχανικοί, όπως οι Σέκερης, Παναγιωταρέας, Παπαθανασίου κ.α. είχαν σε ετοιμότητα το σύστημα τεχνικής υποστήριξης και διοικητικής μέριμνας των πλοίων.

Όλα ήταν έτοιμα, λοιπόν, αλλά, έπρεπε να υπάρχει και ένας αρχηγός (θυμηθείτε ότι τα στελέχη του Ναυτικού γαλουχούνται να λειτουργούν στην ιεραρχημένη Δημοκρατία του πλοίου).

Από τον Σεπτέμβριο του 72, αν οι πολιτικοί είχαν ετοιμάσει ένα σχήμα εθνικής ενότητας που θα αντικαθιστούσε τη χούντα, το Ναυτικό, με τη συμπαράσταση δημοκρατικών αξιωματικών και από την Πολεμική Αεροπορία αλλά και από τον Στρατό Ξηράς, θα μπορούσε να δράσει αμέσως.
Η αναστολή των ενεργειών σε αναζήτηση αρχηγού και πολιτικής κάλυψης επιβεβαιώνει τις προθέσεις για αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας και όχι στην αντικατάσταση της χούντας από μια άλλη.

Μετά την εξέγερση των φοιτητών στη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης, και Αθηνών, τον Φεβρουάριο του 73, οι αξιωματικοί του Ναυτικού πήραν το λαϊκό μήνυμα του «δεν πάει άλλο» και αποφάσισαν να δράσουν.
Την απόφασή τους αυτή την κοινοποίησαν στον Αβέρωφ και δι αυτού στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ενώ αρκετοί ζητούσαν και την συμφωνία του εξόριστου βασιλιά ως θεσμικού εκπροσώπου της συνταγματικής νομιμότητας που κατέλυσαν οι συνταγματάρχες. (επισημαίνεται ότι και η θέση του ΚΚΕ ήταν να επιστρέψει ο βασιλιάς για την αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας)
Αρχηγός του Κινήματος του Ναυτικού δέχτηκε να αναλάβει -αφού, όμως αυτό εκδηλωθεί- ο Ναύαρχος Σπύρος Κονοφάος που είχε αποταχθεί αμέσως μετά το αντικίνημα του βασιλιά το ’67, ενώ ενημερώθηκαν και οι πρώην Αρχηγοί, Ναύαρχοι Μηναίος και Εγκολφόπουλος.
Ημερομηνία του κινήματος ορίσθηκε η 23 Μαΐου 1973, παρά την επιμονή των Παππά, Σέκερη, Παπαθανασίου να εκδηλωθεί στις 18 προς 19 όταν τρία αντιτορπιλικά θα απέπλεαν σε προγραμματισμένες ασκήσεις και όλο το Σύνταγμα Πεζοναυτών (με Διοικητή τον διαβόητο Ντερτιλή) θα ήταν επί αρματαγωγών εν πλω για την ίδια άσκηση. Πρότειναν να κυκλώσουν τους πεζοναύτες στη θάλασσα και είτε να τους πάρουν με το μέρος τους είτε να τους χρησιμοποιήσουν ως ομήρους για να εκβιάσουν τη χούντα.
Η πρόταση δεν έγινε δεκτή.
Ο Παππάς βιαζόταν γιατί με το πλοίο του, το ΒΕΛΟΣ, απέπλεε στις 18 Μαΐου για να συμμετάσχει σε νατοϊκή άσκηση για ένα μήνα. Και ήθελε να είναι παρών στο συντονισμό που χρειαζόταν για να βγουν όλα τα πλοία από τον Ναύσταθμο, έχοντας την αντίστοιχη εμπειρία του 1967.

Το σχέδιο του κινήματος προέβλεπε αποκλεισμό του Πειραιά και άλλων μεγάλων λιμανιών, κατάληψη της Σύρου (όπου και η Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του Στρατού με Διοικητή τον μυημένο -αείμνηστο- συνταγματάρχη Μουστακλή) και πρόσκληση των πολιτικών όλων των κομμάτων για να σχηματίσουν πολιτική εθνική κυβέρνηση.

Την παραμονή της εκδήλωσης του κινήματος, οι μυημένοι αξιωματικοί υποψιάστηκαν ότι το σχέδιό τους έγινε αντιληπτό από τη χούντα και, μετά από δισταγμούς και διαβουλεύσεις, αποφάσισαν την αναβολή του. Μοιραία απόφαση.

Το βράδυ της 22ας Μαΐου 1973 κατέβηκε στον Ναύσταθμο ο τότε Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων Οδυσσέας Αγγελής με πολυάριθμες στρατιωτικές μονάδες και περιόρισε όλο το προσωπικό του Στόλου στις εγκαταστάσεις του. Από το πρωί της 23ης Μαΐου αρχίζουν οι συλλήψεις και ανακρίσεις.
Συλλαμβάνονται και πέντε αξιωματικοί της Πολεμικής Αεροπορίας και ένας του Στρατού (ο άτυχος Σπύρος Μουστακλής) που είχαν μυηθεί στο κίνημα.
Παράλληλα δίνεται στη δημοσιότητα ανακοίνωση περί «οπερέτας ναυτικού κινήματος ολίγων αποστράτων αξιωματικών» στην προσπάθεια της χούντας να κρύψει το μέγεθος και την ένταση της αντίθεσης του Ναυτικού προς αυτή, τόσο προς το εσωτερικό αλλά, κυρίως προς τους προστάτες της στο εξωτερικό οι οποίοι έχουν την εντύπωση ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις στηρίζουν τη δικτατορία.

Έτσι, το κίνημα του Ναυτικού, το 1973, δεν εκδηλώθηκε ποτέ. Αλλά, πέτυχε -στην αποτυχία του- τους σκοπούς του. Πώς;


Συνεχίζεται

Αναγκαία Προσθήκη 8 Μαρτίου 21:30

Επειδή ενδεχομένως κάποιος να αντιλαμβάνεται -λόγω αναγκαίας συμπύκνωσης- ότι 'ωραιοποιείται' γενικά το κίνημα και 'ηρωοποιείται' το Πολεμικό Ναυτικό στο σύνολό του, σπεύδω να διευκρινίσω ότι τα πράγματα είναι απολύτως πεζά και ανθρώπινα. Μυηθέντες και μη, έπραξαν άλλοι με γενναιότητα, άλλοι δείλιασαν, άλλοι ανέβαλαν συνεχώς ακολουθούντες την τακτική του μηδενικού ρίσκου και άλλοι υπερέβαλαν στις μυήσεις όποιου έβλεπαν μπροστά τους... Γι αυτό και το Κίνημα του Ναυτικού δεν εκδηλώθηκε ποτέ. Γιατί δεν βρέθηκε τη συγκεκριμένη στιγμή ο ηγέτης που θα 'τραβούσε' στο άγνωστο και τους υπόλοιπους. Ο Παππάς έλειπε από τον Ναύσταθμο!