3. ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Το Α/Τ ΒΕΛΟΣ 1

1. ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΓΕΓΟΝΟΤΑ πρόλογος

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΑΪΟΣ 1973,
ΤΟ ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟ ΒΕΛΟΣ

34 χρόνια.
Διάστημα αρκετό για να χαμηλώσουν οι εντάσεις, οι αντιθέσεις και να αμβλυνθούν οι γωνίες από τις οποίες «διαβάζουμε» την ιστορία. Διάστημα μικρό, όμως, για να εκλείψει η υποκειμενικότητα μιας αφήγησης των γεγονότων από κάποιον που πήρε μέρος σ’ αυτά. Γεγονότα που έπαιξαν ρόλο στη νεότερη ιστορία της χώρας και που θα τα περιγράψω, όπως εγώ τα έζησα και τα αντιλήφθηκα, για να πληροφορηθείτε και να τα αξιολογήσετε κατά την κρίση σας.

Οι παλιότεροι θα θυμούνται ότι, η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, όπως διαμορφώθηκε από τη λήξη του Εμφύλιου και μετά, κατέληξε στη δεκαετία του 70 (1960-70) ταραχώδης με έντονες συγκρούσεις και ζυμώσεις, που καθιστούσε το μέλλον του τότε πολιτικού κατεστημένου (των νικητών του Εμφύλιου που μονοπώλησαν Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση – ως ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση) και ΕΚ(Ένωση Κέντρου) -) ασαφές και αβέβαιο.
Η εκλογική επιτυχία της Ελληνικής Δημοκρατικής Αριστεράς –ΕΔΑ- το 1958 που πήρε ποσοστό 24,42%, λειτούργησε ως επιπλέον κίνητρο για την ενεργοποίηση αμυντικών μηχανισμών στον ορατό πλέον «κίνδυνο» ολικής επαναφοράς των ηττημένων του Εμφύλιου στο προσκήνιο με κοινοβουλευτικές διαδικασίες.
Ο Στρατός «ανήκει» στο παλάτι που έχει τον πρώτο λόγο ακόμα και για τις κρίσεις και τοποθετήσεις της στρατιωτικής ηγεσίας. Και ο Στρατός, ως θεσμός, διατηρεί τον ρόλο του εγγυητή της ομαλότητας απέναντι και στους "εσωτερικούς" εχθρούς του κατεστημένου που εμπεδώθηκε μετά τον πόλεμο και τον Εμφύλιο.
Στο διεθνές πεδίο, ο Ψυχρός (ενίοτε και θερμός) Πόλεμος μαίνεται (Κούβα-Βερολίνο-Κεντρική Ευρώπη-Ν.Α Ασία-ανεξαρτητοποιήσεις αποικιών).
Τα γενικότερα γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα, σε συνδυασμό με τη διανομή των «ζωνών επιρροής» από τις νικήτριες στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο Μεγάλες Δυνάμεις, προϋπέθεταν/επέβαλαν τη θέση της Ελλάδας σε συγκεκριμένη πλευρά με συγκεκριμένη πολιτική.
Το ασαφές του μέλλοντος του πολιτικού συστήματος, όμως, που κατέρρεε διαπλεκόμενο και παρακρατούμενο, άφηνε περιθώρια σταδιακής επικράτησης άλλων πολιτικών δυνάμεων με προσανατολισμούς διαφορετικούς των μακροπρόθεσμων σχεδιασμών της Δύσης που εκφραζόταν με την πολιτική και ανάπτυξη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ).

Με βάση τα παραπάνω, η στρατιωτική δικτατορία ήταν αντικειμενικά αναπόφευκτη και εξυπηρετούσε απολύτως και το πολιτικό κατεστημένο.
Πρώτα απ’ όλα για να αποφευχθεί ο «κίνδυνος» αλλαγής πορείας της χώρας στο διεθνές σκηνικό, για να εγκατασταθούν και παγιωθούν οι αναγκαίες Βάσεις και στρατιωτικές εγκαταστάσεις στα καίρια διεθνή σημεία (πυρηνικές κεφαλές στη Μακεδονία και Θράκη, Βάσεις σε Κύπρο, Λέρο, Σούδα, Ν.Μάκρη κ.α.) και, παράλληλα, για να διασώσει το γόητρο των πολιτικών φατριών ώστε να επανακάμψουν στο προσκήνιο αργότερα αναβαπτισμένες ως εκφράζουσες τη Δημοκρατία.

Έτσι, στις 21 Απριλίου 1967, εκδηλώθηκε το ένα από τα δύο (στρατηγών και συνταγματαρχών) σχεδιασθέντα πραξικοπήματα, με τους συνταγματάρχες να ‘προλαβαίνουν’ τους στρατηγούς, οι πολιτικοί ‘έκπληκτοι’ συνελήφθησαν με τις πυτζάμες τους και παρέδωσαν αμαχητί την εξουσία στους επικεφαλής των ομάδων που έκαναν τις συλλήψεις λοχαγούς.

Ούτε ένας χαστούκισε, έστω, έναν λοχία, ούτ’ ένας έριξε μια μπαλωθιά, έστω, για την τιμή της Δημοκρατίας.

Όταν αυτή είναι η συμπεριφορά των ηγετών, δεν μπορεί κανείς να κρίνει και να κατακρίνει τους πολίτες της χώρας που αδιαφόρησαν εντελώς –στην πλειονότητά τους- για την τύχη των σκάρτων πολιτικών ή και ανακουφίστηκαν γιατί τους ξεφορτώθηκαν. Εθελοτυφλούν, σκόπιμα, δε, αυτοί που αρνούνται να παραδεχθούν ότι μεγάλο κομμάτι του ελληνικού λαού αποδέχθηκε μετά βαΐων και επαίνων την "Εθνικήν Επανάστασιν" αηδιασμένο από τον εκφυλισμό της πολιτικής της εποχής. Τα ελλείματα της Δημοκρατίας γεννούν τις δικτατορίες, τόσο των όπλων, όσο και των γραφίδων και των τηλεοπτικών οθονών...

Δεν θα μείνω άλλο στα προηγηθέντα γεγονότα. Η εκτίμηση των οποίων, άλλωστε, βασίζεται στην υποκειμενική ανάλυση των δεδομένων της εποχής και επιδέχεται, βεβαίως, αντιλόγου, συμπλήρωσης ή και αντίκρουσης.

Ο μόνος θεσμικός παράγοντας που εγώ γνωρίζω ότι αντέδρασε βίαια και έβρισε σκαιότατα τους κινηματίες ήταν ο Αρχηγός, τότε, του Ναυτικού Ναύαρχος Εγκολφόπουλος.
Τον αποστράτευσαν, βεβαίως, την ίδια στιγμή.


Συνεχίζεται

2. ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Το Κίνημα

Η πλειονότητα των αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού, αντέδρασε στην επιβολή της δικτατορίας με τον ίδιο τρόπο που αντέδρασε και η πλειονότητα των πολιτών.
Με ‘μουδιασμένη’ αδιαφορία.
Από την πρώτη, όμως, στιγμή, ήταν ξεκάθαρες ορισμένες καθοριστικές λεπτομέρειες που προλείαναν το έδαφος της σταδιακά αυξανόμενης αντίδρασης ενάντια στη χούντα.

Πρώτα απ’ όλα, ο αριθμός των μόνιμων στελεχών που εκφράστηκαν υπέρ του πραξικοπήματος ήταν ελάχιστος και ο φανατισμός τους ήταν αντιστρόφως ανάλογος της επαγγελματικής τους καταξίωσης.
Πολύ γρήγορα, η αρχική αποφυγή συζητήσεων στα καρέ των μονίμων στα πλοία και στα γραφεία των Υπηρεσιών, εξελίχθηκε σε ανεκδοτολογία και μετά σε λοιδορία και χλεύη. Και στην πρώτη ευκαιρία-συγκυρία αντίδρασης, το Ναυτικό έδειξε την τάση του και πολλά στελέχη αποφάσισαν να οργανωθούν και να αντιδράσουν δυναμικότερα.

Γιατί, όμως, το Πολεμικό Ναυτικό δεν ‘ομογενοποιήθηκε’ με τη χούντα; Γιατί δεν συνέπραξε στη διαχείριση της εξουσίας και γιατί αντέδρασε στη δικτατορία;

Οι εκδοχές που δίδονται στην Ελλάδα πρέπει απαραιτήτως να «εντάσσουν» το οτιδήποτε και τον οποιονδήποτε σε κάποια «πλευρά» ή «παράταξη».
Έτσι, ακούγεται και γράφεται ότι:
-Το Ναυτικό αντέδρασε γιατί ήταν ανέκαθεν Βασιλικό
-Το Ναυτικό αντέδρασε γιατί ήταν ανέκαθεν Δημοκρατικό
-Το Ναυτικό αντέδρασε γιατί δεν το συμπεριέλαβαν ενεργά στο πραξικόπημα!


Τα πράγματα, όμως, κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι πολύ πιο απλά και πολύ πιο ανθρώπινα. Και εξηγούν επαρκώς το πώς και το γιατί της σύμπνοιας αξιωματικών τελείως διαφορετικής ιδεολογίας. Π.χ. ο υπασπιστής του Βασιλιά Καραμήτσος, ακραιφνής βασιλικός με τον Παππά Βενιζελικό απ' τα γενοφάσκια του.
Για να καταλάβει κανείς τον λόγο που το Πολεμικό Ναυτικό δεν μπορεί να ανεχθεί και να λειτουργήσει σε ολοκληρωτικές συνθήκες, θα πρέπει να αναλογισθεί πώς γαλουχούνται τα στελέχη του για να συμβιώνουν, εργάζονται και αποδίδουν στα πλαίσια ενός πλοίου -ανεξάρτητα από την πολιτική ιδεολογία που υπηρετεί ο καθένας. (σημ: προσπάθησα σε προηγούμενα ποστ να δώσω μια εκδοχή του θαλασσινού πολιτισμού)
Τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού γαλουχούνται έτσι ώστε να τηρούν τις υποχρεώσεις τους, να απαιτούν τα δικαιώματά τους και να σέβονται την ιεραρχία της κοινωνίας τους. Όχι ως φιλοσοφική επιλογή αλλά, ως ανάγκη για την επιβίωση και επίτευξη των στόχων της –πλωτής- κοινωνίας τους.

Πώς, λοιπόν, να συμφωνήσουν σε μια ενέργεια που παρέβαινε τις –από τον όρκο- υποχρεώσεις, δεν αναγνώριζε ούτε ένα δικαίωμα και κατέλυε κάθε έννοια κοινωνικής και επαγγελματικής ιεραρχίας;
(Φαντάζει λεπτομέρεια αλλά, δεν είναι: Ακόμα και το γεγονός της εκ μέρους των στρατηγών αποδοχής της χούντας και υποβολής των σεβών τους στους συνταγματάρχες και η διαχείριση του κράτους από 'έμπιστους' λοχαγούς και ταγματάρχες 'της κατάστασης', άφησε τραυματικές δυσλειτουργίες στην ελληνική κοινωνία μέχρι σήμερα όπου και ο κάθε κομματικός τραμπούκος γαλάζιος ρέηντζερ ή πρασινοφρουρός αναρριχάται με τις ευλογίες των κομματικών ηγεσιών σε υπουργικά και άλλα αξιώματα.)

Για τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού ήταν, από το διαμορφωμένο ένστικτό τους, εξ αρχής προφανές (και δυστυχώς επιβεβαιώθηκαν με την εθνική τραγωδία της Κύπρου) ότι με τις συνθήκες αυτές ο ολοκληρωτισμός της δικτατορίας οδηγούσε το πλοίο της χώρας σε βέβαιο ναυάγιο.
Αλλά και γι αυτούς, όπως και για τον υπόλοιπο ελληνικό λαό, δεν υπήρχε και απτή εναλλακτική λύση.
Ο Καραμανλής είχε φύγει σχεδόν κυνηγημένος και με τη ρετσινιά του ανίκανου να κυβερνήσει αφού ο ίδιος αναρωτιόταν δημόσια μετά τη δολοφονία Λαμπράκη «ποιος κυβερνά αυτή τη χώρα;»
Ο διάδοχός του Κανελλόπουλος ήταν εξαιρετικά ‘λίγος’ ως ηγέτης για να πείσει τον κόσμο,
ο γερο Παπανδρέου φοβόταν να κυβερνήσει ακόμα κι όταν ο λαός τον ψήφιζε και αναλισκόταν σε δημαγωγίες που υπέσκαπταν και το κύρος όλου του πολιτικού κόσμου,
ο γιος Αντρέας, μετά σύντομο μπουζούριασμα, την ‘έκανε’ με αμερικανικό διάβημα και διαβατήριο
και ο κόσμος φαινόταν να αποδέχεται ασμένως την υλοποίηση της προχουντικής πρότασης της Ελένης Βλάχου, εκδότριας της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ «μα δεν βρίσκεται ένας λοχίας να βάλει τάξη;»

Με την πρώτη ευκαιρία, όμως, έδειξαν τις προθέσεις τους.
Τον Δεκέμβριο του 1967, ο τότε Βασιλιάς, προσπάθησε με στρατιωτικό αντιπραξικόπημα να ανατρέψει τη χούντα
Ο κακός σχεδιασμός και οι λανθασμένες επιλογές προσώπων που δείλιασαν, του επικεφαλής Βασιλιά συμπεριλαμβανομένου, είχαν ως αποτέλεσμα την αποτυχία του αντικινήματος και την αυτοεξορία του Βασιλιά στην Ιταλία.
Το Πολεμικό Ναυτικό, παρά τον ανύπαρκτο σχεδιασμό του βασιλικού αντικινήματος, έδειξε καθαρά τις προθέσεις του βγαίνοντας στο πέλαγος για να στηρίξει την προσπάθεια ανατροπής της χούντας.
Όταν ο Βασιλιάς έφυγε με την οικογένειά του και η ηγεσία του Ναυτικού συνελήφθη και αποστρατεύθηκε, τα πλοία γύρισαν αναγκαστικά στις βάσεις τους.
Τελευταίο γύρισε το Αντιτορπιλικό Συνοδείας ΛΕΩΝ με κυβερνήτη τον τότε Πλωτάρχη Νίκο Παππά.

Αμέσως μετά, στελέχη όπως οι τότε Πλωτάρχες Παππάς, Σέκερης, Μάλλιαρης κ.α.
από την πρώτη στιγμή συνομολόγησαν την αντίθεσή τους και ήρθαν σε επαφή με τους «Ελεύθερους Έλληνες», από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις στην Ελλάδα και με στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας αλλά και του Στρατού Ξηράς.
Παράλληλα με τους αξιωματικούς, και υπαξιωματικοί του Ναυτικού άρχισαν να οργανώνονται σε αντιστασιακές οργανώσεις όπως η «Δημοκρατική Άμυνα» και πολλοί από αυτούς συνελήφθησαν και βασανίστηκαν πάνω στο παροπλισμένο καταδρομικό ΕΛΛΗ που η χούντα είχε μετατρέψει σε κολαστήριο.

Από τις αρχές του 69, ο μικρός πυρήνας των οργανωμένων αρχίζει τη συστηματική μύηση στελεχών τα οποία και υπογράφουν Όρκο ότι θα αγωνιστούν για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στην Ελλάδα.
Σκοπός τους δεν ήταν η αντικατάσταση της χούντας του στρατού με μία άλλη του Ναυτικού. Σε όλα τα σχέδια και τις σκέψεις τους αναζητούσαν τον τρόπο ενεργοποίησης του πολιτικού κόσμου και την διαμόρφωση της δημοκρατικής ιεραρχίας που θα αποκαθιστούσε τη λαϊκή κυριαρχία.

Σκοπός του αγώνα, δηλαδή, δεν είναι η κατάληψη της εξουσίας, αλλά η ανατροπή της χούντας και η αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας.
Τον Απρίλιο του 69, ο πυρήνας των οργανωμένων προσεγγίζει τον πρώην Υπουργό Άμυνας Γαρουφαλιά που συνδεόταν με τον Αρχηγό Στόλου Μόραλη και τον πείθουν να τον συμβουλεύσει να κινηθεί κατά των πραξικοπηματιών. Πραγματικά αυτό έγινε και ο Μόραλης πείστηκε αλλά γρήγορα το μετάνιωσε -μη γνωρίζοντας ότι είχε ολόκληρη οργάνωση έτοιμη- και ανέφερε όσα γνώριζε στον αδερφό του δικτάτορα.
Την επομένη αποστρατεύθηκε!

Το γεγονός δεν πτόησε τους οργανωμένους στο Ναυτικό. Μεθοδικά, καταλαμβάνοντας καίριες θέσεις σχεδίασαν μεταθέσεις και τοποθετήσεις έτσι ώστε το 1972 οι εκ των Μαχίμων (οι αξιωματικοί του Ναυτικού διακρίνονται σε Μάχιμους, Μηχανικούς, Οικονομικούς κλπ) πυρήνες του κινήματος (συμμαθητές της τάξης ’48, Παππάς, Μάλλιαρης, Παπαδόγκωνας, Γκιόκεζας, Κουσουρής κ.α.) είναι όλοι κυβερνήτες στα μεγάλα αντιτορπιλικά και έχουν μυήσει και ανώτερα στελέχη κάθε πλοίου ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμοι για να πάρουν τα πλοία και να εξεγερθούν κατά της χούντας.
Παράλληλα είχαν μυήσει και τους νεώτερους κυβερνήτες των έξη υποβρυχίων και των τορπιλακάτων.
Οι Μηχανικοί, όπως οι Σέκερης, Παναγιωταρέας, Παπαθανασίου κ.α. είχαν σε ετοιμότητα το σύστημα τεχνικής υποστήριξης και διοικητικής μέριμνας των πλοίων.

Όλα ήταν έτοιμα, λοιπόν, αλλά, έπρεπε να υπάρχει και ένας αρχηγός (θυμηθείτε ότι τα στελέχη του Ναυτικού γαλουχούνται να λειτουργούν στην ιεραρχημένη Δημοκρατία του πλοίου).

Από τον Σεπτέμβριο του 72, αν οι πολιτικοί είχαν ετοιμάσει ένα σχήμα εθνικής ενότητας που θα αντικαθιστούσε τη χούντα, το Ναυτικό, με τη συμπαράσταση δημοκρατικών αξιωματικών και από την Πολεμική Αεροπορία αλλά και από τον Στρατό Ξηράς, θα μπορούσε να δράσει αμέσως.
Η αναστολή των ενεργειών σε αναζήτηση αρχηγού και πολιτικής κάλυψης επιβεβαιώνει τις προθέσεις για αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας και όχι στην αντικατάσταση της χούντας από μια άλλη.

Μετά την εξέγερση των φοιτητών στη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης, και Αθηνών, τον Φεβρουάριο του 73, οι αξιωματικοί του Ναυτικού πήραν το λαϊκό μήνυμα του «δεν πάει άλλο» και αποφάσισαν να δράσουν.
Την απόφασή τους αυτή την κοινοποίησαν στον Αβέρωφ και δι αυτού στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ενώ αρκετοί ζητούσαν και την συμφωνία του εξόριστου βασιλιά ως θεσμικού εκπροσώπου της συνταγματικής νομιμότητας που κατέλυσαν οι συνταγματάρχες. (επισημαίνεται ότι και η θέση του ΚΚΕ ήταν να επιστρέψει ο βασιλιάς για την αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας)
Αρχηγός του Κινήματος του Ναυτικού δέχτηκε να αναλάβει -αφού, όμως αυτό εκδηλωθεί- ο Ναύαρχος Σπύρος Κονοφάος που είχε αποταχθεί αμέσως μετά το αντικίνημα του βασιλιά το ’67, ενώ ενημερώθηκαν και οι πρώην Αρχηγοί, Ναύαρχοι Μηναίος και Εγκολφόπουλος.
Ημερομηνία του κινήματος ορίσθηκε η 23 Μαΐου 1973, παρά την επιμονή των Παππά, Σέκερη, Παπαθανασίου να εκδηλωθεί στις 18 προς 19 όταν τρία αντιτορπιλικά θα απέπλεαν σε προγραμματισμένες ασκήσεις και όλο το Σύνταγμα Πεζοναυτών (με Διοικητή τον διαβόητο Ντερτιλή) θα ήταν επί αρματαγωγών εν πλω για την ίδια άσκηση. Πρότειναν να κυκλώσουν τους πεζοναύτες στη θάλασσα και είτε να τους πάρουν με το μέρος τους είτε να τους χρησιμοποιήσουν ως ομήρους για να εκβιάσουν τη χούντα.
Η πρόταση δεν έγινε δεκτή.
Ο Παππάς βιαζόταν γιατί με το πλοίο του, το ΒΕΛΟΣ, απέπλεε στις 18 Μαΐου για να συμμετάσχει σε νατοϊκή άσκηση για ένα μήνα. Και ήθελε να είναι παρών στο συντονισμό που χρειαζόταν για να βγουν όλα τα πλοία από τον Ναύσταθμο, έχοντας την αντίστοιχη εμπειρία του 1967.

Το σχέδιο του κινήματος προέβλεπε αποκλεισμό του Πειραιά και άλλων μεγάλων λιμανιών, κατάληψη της Σύρου (όπου και η Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του Στρατού με Διοικητή τον μυημένο -αείμνηστο- συνταγματάρχη Μουστακλή) και πρόσκληση των πολιτικών όλων των κομμάτων για να σχηματίσουν πολιτική εθνική κυβέρνηση.

Την παραμονή της εκδήλωσης του κινήματος, οι μυημένοι αξιωματικοί υποψιάστηκαν ότι το σχέδιό τους έγινε αντιληπτό από τη χούντα και, μετά από δισταγμούς και διαβουλεύσεις, αποφάσισαν την αναβολή του. Μοιραία απόφαση.

Το βράδυ της 22ας Μαΐου 1973 κατέβηκε στον Ναύσταθμο ο τότε Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων Οδυσσέας Αγγελής με πολυάριθμες στρατιωτικές μονάδες και περιόρισε όλο το προσωπικό του Στόλου στις εγκαταστάσεις του. Από το πρωί της 23ης Μαΐου αρχίζουν οι συλλήψεις και ανακρίσεις.
Συλλαμβάνονται και πέντε αξιωματικοί της Πολεμικής Αεροπορίας και ένας του Στρατού (ο άτυχος Σπύρος Μουστακλής) που είχαν μυηθεί στο κίνημα.
Παράλληλα δίνεται στη δημοσιότητα ανακοίνωση περί «οπερέτας ναυτικού κινήματος ολίγων αποστράτων αξιωματικών» στην προσπάθεια της χούντας να κρύψει το μέγεθος και την ένταση της αντίθεσης του Ναυτικού προς αυτή, τόσο προς το εσωτερικό αλλά, κυρίως προς τους προστάτες της στο εξωτερικό οι οποίοι έχουν την εντύπωση ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις στηρίζουν τη δικτατορία.

Έτσι, το κίνημα του Ναυτικού, το 1973, δεν εκδηλώθηκε ποτέ. Αλλά, πέτυχε -στην αποτυχία του- τους σκοπούς του. Πώς;
















Έτσι, το κίνημα του Ναυτικού, το 1973, δεν εκδηλώθηκε ποτέ. Αλλά, πέτυχε -στην αποτυχία του- τους σκοπούς του. Πώς;

Αφήγηση νεαρού Σημαιοφόρου που μόλις έκλεισε τα 22 του χρόνια.

20 Μαΐου 1973.
Το αντιτορπιλικό ΒΕΛΟΣ, ήταν ήδη εκτός Ναυστάθμου και από τις 19, ελλιμενισμένο στο ΗΡΑΚΛΕΙΟ Κρήτης μαζί με άλλα τέσσερα πλοία της Νατοϊκής Ναυτικής Δύναμης (Αμερικανικό, Ιταλικό, Αγγλικό και Τουρκικό) στην οποία συμμετείχε. Η Δύναμη θα απέπλεε το πρωί της 22ας Μαΐου για τη Γένοβα.
Στο πλοίο, εκτός από τον Κυβερνήτη, Αντιπλοίαρχο Νίκο Παπά, μυημένοι γνώστες ότι όπου να 'ναι εκδηλώνεται αντιχουντικό κίνημα ήταν μόλις τρείς ακόμη αξιωματικοί από τους μεγαλύτερους στο πλοίο. Όλοι οι άλλοι αγνοούσαν το οτιδήποτε.
Για τους μη μυημένους στο κίνημα αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και ναύτες, η προετοιμασία απόπλου από τον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας τις προηγούμενες ημέρες είχε αρκετά «περίεργα» που δεν μπορούσαν να τα αποδώσουν σε κάποια λογική βάση εκτός από την επιθυμία του Κυβερνήτη να είναι το πλοίο πάντοτε σε ετοιμότητα και να μη λείπει τίποτα από το πλήρωμα.
Η προετοιμασία, λοιπόν, απόπλου, τις μέρες πριν από τις 17 Μαΐου, περιλάμβανε την παραλαβή δυσανάλογα μεγάλων, σε σχέση με τη διάρκεια της άσκησης, ποσοτήτων αλευριού (για παρασκευή ψωμιού -αρτοποίηση- στο πλοίο), ποσοτήτων τροφίμων, λαχανικών, τσιγάρων αλλά και επιπλέον πυρομαχικών του ελαφρότερου οπλισμού, λες και δεν θα «έπιανε» κάθε τρεις μέρες και ένα λιμάνι της Μεσογείου όπου θα παρέμενε, μαζί με τα άλλα «συμμαχικά» πλοία, για ένα τετραήμερο στο καθένα.
Η 20η Μαΐου πέρασε με συνηθισμένες ασκήσεις εν όρμω και ανταλλαγή επισκέψεων στα πλοία. Δεύτερη φορά πάτησα σε τουρκικό πολεμικό πλοίο. Είμασταν μαζί και τον Οκτώβριο που μας πέρασε. Φιλόξενοι μέχρις παρεξήγησης. Και ακούν συνεχώς ελληνική μουσική. Και ξέρουν και τα λόγια! Οι αξιωματικοί τους μια φάτσα με μας. Όλοι από την Πόλη ή τα παράλια της Μ.Ασίας. Και όλοι μ' ένα παππού ή γιαγιά ή προπάππου Έλληνα!
Οι ναύτες τους από τη βαθιά Ανατολία, άλλη ράτσα. Κι ο κυβερνήτης τους ίδιος ο Παππάς στο πιο …εξευγενισμένο.
Πλοίαρχος Μπιρέν. Διοικητής της Νατοϊκής Μοίρας ως ο πιο παλιός από τους κυβερνήτες..

ΗΡΑΚΛΕΙΟ 21 Μαΐου 1973. Κωνσταντίνου και Ελένης.
Παραμονή της προγραμματισμένης εκδήλωσης του κινήματος του Ναυτικού.
Ο Κυβερνήτης φαίνεται, στους μη μυημένους, να έχει μια αδικαιολόγητη υπερκινητικότητα, γυρνάει όλο το πλοίο, όποιον βλέπει μπροστά του τον ρωτάει «είσαι, ρε, έτοιμος για όλα;»
Το απόγευμα, δέχεται στο πλοίο ένα περίεργο τηλεφώνημα με το συνθηματικό μήνυμα «το παιδί αρρώστησε». Όσοι ήταν κοντά του απόρησαν με την έντονη αντίδρασή του και τον θυμό του που δεν δικαιολογείται από μία τέτοια είδηση.
Δεν ήξεραν ότι το μήνυμα σήμαινε ότι το κίνημα προδόθηκε. Δεν ήξεραν καν για το κίνημα.

Γύρω στις 11 το βράδυ, το Λιμεναρχείο τον ειδοποιεί ότι θέλει να του μιλήσει στο τηλέφωνο του Λιμενάρχη, ο αξιωματικός του Ναυτικού Υπασπιστής του Παπαδόπουλου.
Πριν επικοινωνήσει μ’ αυτόν, φεύγει φουριόζος από το πλοίο και πηγαίνει σ’ ένα περίπτερο. Επικοινωνεί με άλλους κυβερνήτες και τους συμβουλεύει να επιταχύνουν, υπάρχει χρόνος ώσπου να αντιδράσει η χούντα, να πάρουν τα καράβια αμέσως και να φύγουν.
Ο υπασπιστής του Παπαδόπουλου τον παραπέμπει να μιλήσει με τον Διευθυντή Πληροφοριών (Α2) του ΓΕΝ ο οποίος «εμπιστευτικά» του λέει ότι υπάρχουν πληροφορίες για ύποπτες κινήσεις που συμπίπτουν με την ονομαστική γιορτή του Βασιλιά και του Καραμανλή και …να προσέχει.
Το παρακλάδι της χούντας στο Ναυτικό, μετρημένοι στα δάκτυλα των χεριών, τόσο αξιόπιστες πηγές μπορούσε να έχει στους υπόλοιπους αξιωματικούς ώστε να θεωρεί ότι και ο Παππάς, ο πυρήνας του αντιχουντικού κινήματος, ανήκε στην κατηγορία των πιστών προς τη χούντα…

Πρωί της 22ας Μαΐου 1973.
Η Νατοϊκή Μοίρα αποπλέει από την Κρήτη για ασκήσεις στην Κεντρική Μεσόγειο με προορισμό τη ΓΕΝΟΒΑ.
Οι ελληνικές συχνότητες στον ασύρματο σιγούν. Το σύνθημα για το κίνημα δεν έρχεται.
Ο εκνευρισμός του κυβερνήτη φανερός και ανεξήγητος για τους μη γνωρίζοντες τι συμβαίνει.
Σιγά-σιγά, το μυστικό και τα νέα περνούν από τον κυβερνήτη σε όλους τους μεγάλους αξιωματικούς που πηγαινοέρχονται στο δωμάτιό του.
Οι μικρότεροι και το πλήρωμα παρακολουθούν αμήχανα την περίεργη ένταση.
Η θάλασσα φουρτουνιασμένη και η ομίχλη πυκνή όταν έρχεται η ώρα να ανεφοδιαστούν τα πλοία με πετρέλαιο ενώ πλέουν Νότια της Πελοποννήσου.
Ο Διοικητής της Μοίρας κρίνει τις συνθήκες απαγορευτικές αλλά ο Παππάς τον πείθει με χίλιες δικαιολογίες και προσεγγίζει το Αγγλικό πετρελαιοφόρο.
Ο ανεφοδιασμός εν πλω αρχίζει με τον κυβερνήτη του Αγγλικού τεράστιου πετρελαιοφόρου να διαμαρτύρεται για τις επικίνδυνες καιρικές συνθήκες και τον Παππά να τον καθησυχάζει «ακόμα λίγο» και «ακόμα λίγο», μέχρι που οι δεξαμενές ξεχείλισαν και το πετρέλαιο άρχισε να χύνεται στη θάλασσα.
Ο Παππάς ήθελε να είναι «γεμάτος» για κάθε ενδεχόμενο.
Το σήμα, όμως, για την έναρξη του κινήματος δεν έρχεται. Και η μέρα περνάει με τις βάρδιες και ελάχιστες ασκήσεις μεταξύ των πλοίων, ό,τι επέτρεπε ο παλιόκαιρος.

23 Μαΐου 1973
Το πρωί της 23ης ο Παππάς μπαίνει στον ασύρματο και καλεί όποιον τον ακούει να του απαντήσει. Απαντά ο κυβερνήτης του Α/Τ ΠΑΝΘΗΡ που βρισκόταν εν πλω ανοικτά της Κρήτης. Με συνθηματικά ενημερώνει τον Παππά ότι το κίνημα αναβλήθηκε.
Στην πρόταση που Παππά να παραμείνει εν πλω και να συνενωθεί με το ΒΕΛΟΣ αυτός του είπε ότι γυρίζει στον Ναύσταθμο…

Η ένταση στο πλοίο είναι πια πολύ δυνατή με τους μυημένους να διαβουλεύονται μεταξύ τους και τους μη μυημένους να προσπαθούν να καταλάβουν τι γίνεται.

Κατάλαβαν, έτσι κι αλλιώς, την ώρα του δείπνου στις 8 το βράδυ της 23ης Μαΐου όταν η τηλεόραση στο καρέ Αξιωματικών, συντονισμένη σε Ιταλικό κανάλι, (η Δύναμη ήταν ανατολικά της Σαρδηνίας) μετέδωσε την είδηση ότι αντιχουντικό κίνημα του Ναυτικού στην Ελλάδα από απόστρατους αξιωματικούς κατεστάλη και πέντε απόστρατοι αξιωματικού είχαν συλληφθεί.

Κίνημα; Ποιό Κίνημα; Τι Κίνημα;
Αναστατωμένοι, μεταφέρουν το νέο στον κυβερνήτη που μπαίνει στο καρέ αξιωματικών και λέει «αύριο θα ξαναφουλάρουμε πετρέλαιο και θα δούμε τι γίνεται».
Επιστρέφει στο δωμάτιό του.

Κοιτάζομαι με τους άλλους συμμαθητές μου. Αμήχανοι. Ανήσυχοι. 'Λες γι αυτό να μου 'πε το πρωί ο καπετάνιος αν είμαι έτοιμος για όλα; Και τώρα γιατί εμάς δεν μας κοίταξε στα μάτια;'
Η μέρα -και η νύχτα- περνάει με μια 'συγκρατημένη' αναστάτωση στο πλοίο με συζητήσεις, μειδιάματα με νόημα αλλά και ένα αίσθημα αβεβαιότητας για το τι θα μας ξημέρωνε.
Πολλοί εκφράζονταν ανοιχτά κατά των συνταγματαρχών, λίγοι είχαν λουφάξει μάλλον φοβισμένοι (είχαν τους λόγους τους), και οι νεαροί Σημαιοφόροι να απορούμε απομονωμένοι από τις συζητήσεις και τα τεκταινόμενα στα δωμάτια των άλλων, μεγαλύτερων, αξιωματικών.

24 Μαΐου 1973
Από το πρωί ασκήσεις και το μεσημέρι ξανά πετρέλευση εν πλω. Ξαναφουλάρουμε. Το καράβι πλέει και ασκείται ουσιαστικά με τους νεαρούς Σημαιοφόρους ενώ οι υπόλοιποι αξιωματικοί διαβουλεύονται με τον Κυβερνήτη και παρακολουθούν από τον ασύρματο το BBC, τη Ντώιτσε Βέλλε και το Παρίσι. Το πλήρωμα έχει, περιέργως, εύθυμη διάθεση. Οι συμμαθητές μου κι εγώ, όχι. Αισθανόμαστε αποκλεισμένοι από τους υπόλοιπους κι είναι η πρώτη φορά γιατί από τότε που ήρθαμε στο πλοίο συνεχώς αισθανόμασταν δεμένοι με μόνιμους και στρατευμένους σαν μια γροθιά.
Την ώρα που τέλειωνε το δείπνο, ένας αξιωματικός ενημερώνει τον Κυβερνήτη ότι το BBC είπε για συλλήψεις τριών απόστρατων Ναυάρχων που, κατά τον εκπρόσωπο της χούντας Σταματόπουλο, σχεδίαζαν ένα κίνημα 'οπερέτα' που απέτυχε πριν καν οργανωθεί.
'Τι κάνουμε τώρα, κύριε Κυβερνήτα;' ρώτησε ένας Αξιωματικός.
'Οπερέτα, ε;' είπε ο Παππάς.
'Έχουμε το πλοίο σε άριστη και ετοιμοπόλεμη κατάσταση. Έχουμε εφόδια για τρεις μήνες. Η πρώτη μου σκέψη είναι να γυρίσουμε στο Αιγαίο και να τους αλλάξουμε την πίστη. Κανένα πλοίο δεν θα έρθει εναντίον μας και κανένα αεροπλάνο. Είμαι σίγουρος γι αυτό. Αλλά υπάρχουν και μερικοί θερμοκέφαλοι πραιτοριανοί που θα μας αναγκάσουν να χρησιμοποιήσουμε τα κανόνια μας. Δεν είναι λύση, όμως η εμφύλια αιματοχυσία. Γι αυτό πήρα την απόφαση να αναλάβω προσωπικά την ευθύνη και, αφού παραδώσω τα καθήκοντά μου στον Ύπαρχο, θα αποβιβαστώ κάπου στην Ιταλία, θα ζητήσω πολιτικό άσυλο και θα πάω στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Κοπεγχάγη να ξεσκεπάσω τη χούντα. Αλλιώς όλοι θα μείνουν με την πληροφόρηση για κίνημα οπερέτα που προπαγανδίζουν οι συνταγματάρχες.'
Πετάει με δύναμη την πετσέτα στο τραπέζι και φεύγει φουριόζος για το δωμάτιό του.

Με το που βγαίνει από το καρέ, η συζήτηση φουντώνει. Με όλους να λένε το μακρύ τους και το κοντό τους. 'Πού θα πάει μόνος του;', 'να πάμε κι εμείς', 'φτιάξτε ένα κατάλογο' λέει ένας, 'όχι ρε, να πάμε πίσω και να τη στήσουμε έξω από το Λαγονήσι (η βίλα του δικτάτορα ήταν εκεί) να του στείλουμε ένα μπουκέτο' λέει κάποιος άλλος.
Κοιτώ τους συμμαθητές μου στα μάτια. Καταλαβαινόμαστε.
Σηκώνομαι και μπαίνω στο δωμάτιο του Κυβερνήτη. Είναι σκυμένος και γράφει σ' ένα Σηματόχαρτο.
'Ναι', γρυλίζει.
«Κύριε Κυβερνήτα, δεν ξέρω γιατί εμάς δεν μας ενημερώνει κανείς -ίσως γιατί μας θεωρείτε παιδιά της «επανάστασης» (σημ:φοιτήσαμε στη ΣΝΔ 68-72) και δεν μας εμπιστεύεστε εμάς τους Σημαιοφόρους- θέλω όμως να σας αναφέρω ότι εμείς είμαστε αξιωματικοί σας και θα σας ακολουθήσουμε πιστά σε ό,τι και αν αποφασίσετε.»
Σηκώνει το κεφάλι και με κοιτά διαπεραστικά.
Σηκώνεται αμίλητος και μ' αγκαλιάζει. 'Είσαι έτοιμος Σημαιοφόρε;' ρωτάει μ' ένα χαμόγελο που δεν μπορεί να κρύψει το δάκρυ που κυλάει στα μάτια του.
'Μάλιστα κύριε Κυβερνήτα' απαντώ και βγαίνω από το δωμάτιο μη μπορώντας να πιστέψω ότι το 'θεριό' δάκρυσε.
Ούτε οι άλλοι το πίστευαν όταν, σε λίγο, τους το είπα...